Nederlands Fotomuseum

ATA KANDÓ | I SHALL USE MY TIME van 3 september 2016 tot 1 januari 2017

Met de tentoonstelling Ata Kandó | I Shall Use My Time brengt het Nederlands Fotomuseum een eerbetoon aan fotografe Ata Kandó (1913, Hongarije). Zij behoort tot één van de topfotografen uit de collectie van het Nederlands Fotomuseum. Daarom heeft het museum de fotografen Koos Breukel en Rose Ieneke van Kalsbeek uitgenodigd een bijzondere selectie uit haar archief te maken.

De tentoonstelling toont een indrukwekkend overzicht van haar fotografisch oeuvre. Liefde voor haar gezin en betrokkenheid voor mensen op de vlucht en in nood lopen als een rode draad door haar werk en resulteerde in intieme portretten. Afhankelijk van het onderwerp variererde Ata Kandó in haar stijl tussen een realistische blik en een meer dromerige, bijna sprookjesachtige weergave. De thans 102 jaar oude Ata Kandó blijft fotografen inspireren, zo ook Koos Breukel, Sacha de Boer, Hans Bol, Kadir van Lohuizen en Stephan Vanfleteren. Tijdens ontmoetingen hebben deze fotografen prachtige portretten van haar gemaakt, waarvan een selectie te zien is in de tentoonstelling.

Hongaarse vluchtelingen
De Hongaarse opstand is een van de thema’s die in de tentoonstelling wordt uitgelicht. In 1956 valt Rusland Hongarije binnen en volgt de Hongaarse opstand. Vele Hongaren ontvluchten hun geboorteland en komen onder meer naar Nederland. Kandó zocht naar mogelijkheden om haar landgenoten te helpen en maakte samen met collega-fotografe Violette Cornelius (1918-1997) een indringende reportage over het leven van de vluchtelingen die als boek verscheen. Het bevatte een bijzondere serie kinderportretten; ontroerend, dicht op de huid, maar niet geromantiseerd. De opbrengsten van het project werden gebruikt om hulp te bieden aan de ontheemde Hongaren in Nederland.

Gezinsleven
Een ander belangrijk thema dat in de tentoonstelling uitgebreid aan bod komt is het gezinsleven. Samen met Gyula Kandó krijgt Kandó drie kinderen: zoon Thomas (1941) en de tweelingdochters Juliette en Madeleine (1943). Net als enkele andere fotografes van haar generatie bleek Kandó in staat haar vak te combineren met het moederschap. Dat was zeker in de jaren vijftig niet makkelijk. In 1949 keerde haar  man alleen terug naar Hongarije en moest zij voortaan zelf drie kinderen onderhouden. Ze vond werk in de donkere kamer van het pas opgerichte fotoagentschap Magnum. Daar leerde ze in 1950 de 25-jarige Ed van der Elsken kennen. Zij trouwden in 1954 en vertrokken kort daarna naar Amsterdam. Het geluk van dit nieuwe gezinsleven duurde slechts tot 1955, het jaar waarin Kandó en Van der Elsken scheidden.

Kandó bleef haar kinderen levenslang volgen met haar camera; gezinsleven en fotoprojecten lopen als vanzelfsprekend door elkaar heen. Zo maakte Kandó de foto’s voor het fotokinderboek Droom in het woud geïnspireerd door een zelfverzonnen verhaal van haar zoon Thomas. Met haar kinderen lifte ze in 1955 naar Oostenrijk en Zwitserland, waar zij in het bos het sprookje van Thomas ensceneerden. De serie verscheen in boekvorm en was voor die tijd revolutionair, omdat de meeste kinderboeken zich in die tijd op opvoedkundige thema’s richten. Nog niet eerder in Nederland was een fictief kinderverhaal met foto’s geïllustreerd.